Kultura Okiem Svetomira

Na początku lipca kilka dni spędziłem w Pradze. Przybyłem do niej w sobotę piątego, czyli dzień po słynnym blackoucie.

I co? I nic. Praga zdążyła w ciągu tej doby całkowicie wrócić do normalnego funkcjonowania. Oczywiście, część linii metra było zamkniętych, ale to z powodu planowanego już od dawna remontu, bez żadnych związków z blackoutem, co więcej ten ostatni w żaden sposób nie wydłużył zamknięcia i w poniedziałek rano ruch zgodnie z planem został wznowiony, w związku z czym nie musiałem na Wyszehrad iść na piechotę. Wszędzie było światło, tramwaje jeździły normalnie, gastronomia pracowała bez zakłóceń, wszędzie można było płacić kartą.

W sobotę wieczorem zapaliły się schody na stacji metra Staroměstská i stacja ta była przez kilka dni wyłączona z użytku. Składy przejeżdżały przez nią bez zatrzymywania. To jednak nie miało żadnego związku z blackoutem. Podobno takie pożary zdarzają się stosunkowo często.

Praga jest multikulturowa i na wszelki sposób kolorowa. Wielokulturowość jest obezna zarówno wśród turystów, jak i wśród mieszkańców. W tej pierwszej grupie są Afrykanie i Arabowie, w drugiej głównie Wietnamczycy i inni Azjaci. Nie dało się dostrzec, by ta wielokulturowość powodowała jakiekolwiek konflikty. Istotnym przejawem tej praskiej wielokulturowości jest wielowyznaniowość. Wiele średniowiecznych i wczesnonowożytnych kościołów zbudowanych jako katolickie dziś jest w rękach Kościołów niekatolickich, głównie czeskobraterskiego i husyckiego. W czeskobraterskim kościele świętego Marcina byłem świadkiem ciekawej sytuacji. Wewnątrz odbywało się nabożeństwo małe wspólnoty ewangelików niemieckojęzycznych. Kilka osób siedziało w prezbiterium i rozmawiało o Biblii, organista siedział przy organach, a jedna pani w bocznej sali przygotowywała poczęstunek. Przed kościołem była postawiona kilkujęzyczna tabliczka. Na pis po czesku był mniej więcej taki: „Mamy teraz nabożeństwo. Jesteście na nie zaproszeni. Tylko nie spacerujcie po całym kościele i nie przeszkadzajcie”. A po angielsku taki: „Mamy teraz nabożeństwo. Zwiedzać kościół przyjdźcie później”.

Rzuca się w oczy mnóstwo ludzi biwakujących na trawnikach w parkach i na skwerach. U nas tego nie ma. U nas nadal tkwi w głowach dawno zniesiony zakaz deptania trawników. Czy w Czechach tego zakazu nigdy nie było? Czy też może szybciej niż my pozbyli się komunistycznej mentalności. Równie wielkie mnóstwo ludzi przechodzi przez jednię na czerwonym świetle. Piwo w knajpach jest dość tanie. Nawet w tych, gdzie dania są dość drogie, cena pół litra beczkowego piwa to około sześćdziesiąt koron. W wielu lokalach woda jest droższa od piwa. Zresztą ceny wody w sklepach są bardzo zróżnicowane. Popularne wody smakowe za 1.5 litra kosztują w Billi 14-20 koron, w Večerce prowadzonej przez Wietnamczyków na Winohradach 25 koron, w sklepikach na stacjach metra 30-35 koron, a w pułapkowym sklepie na Placu Wacława 100 koron.

Zaskoczyło mnie, że Prażacy nie skracają „na shledanou” do ‚nashle”, do czego przywykłem z czeskim Śląsku i na Morawach. Handel jest w dużym stopniu zdominowany przez Wietnamczyków, dużo też jest sprzedawczyń ukraińskich. Wśród rowerowych dostawców jedzenia zdarzają się nawet Sikhowie. Praga jest upstrzona miejskimi studniami z ręcznymi pompami, ale większość z nich już nie działa. Kelnerzy w restauracjach zwracają się do Polaków po angielsku i nie chcą przechodzić na „międzysłowiański w tylu wolnym”. Co ciekawe, w sklepach jest zupełnie inaczej. Mieszanką polsko-czeską dogadywałem się w galeryjkach rękodzieła i w antykwariatach. W restauracjach nie dało rady. Ja mówię mieszanką, kelner odpowiada mi po angielsku. Swoją drogą, tego,czego szukałem w antykwariatach, znaleźć mi się nie udało. Za to w osobach prowadzących te przybytki znalazłem najbardziej pozytywnie zakręconych Prażaków. Choć każdy z tych antykwariuszy był inny.

Kościoły, nawet te turystyczne są wieczorem dość szybko zamykane, o siedemnastej, góra osiemnastej. Później w niektórych są koncerty, oczywiście słono płatne. Choć może nie dla każdego 1000 koron za banalny repertuar to słono.

W Pradze jest mnóstwo teatrów. Zauważyłem w terenie szyldy kilkudziesięciu, a przecież obszedłem tylko niewielki kawałek czeskiej stolicy. Może ich więc być kilkaset. Muzeów też jest niemało, w tym niektóre bardzo dziwne, ale odnoszę wrażenie, że teatrów jest więcej.

Ukraińskie flagi są bardzo powszechne. Na rządowych budynkach obok czeskich i unijnych, na prywatnych często same. Na jednym z ministerstw widziałem także flagę Izraela.

Nie ma w turystycznych miejscach nachalnych naganiaczy, od których roi się w Krakowie. Niewielu jest grajków ulicznych. Natknąłem się na takowych jedynie na Hradczanach i na Moście Karola.

Dużo figur antycznych bóstw greckich, zarówno w parkach, jak i na budynkach. To zjawisko wymaga głębszego zbadania.

Arcyciekawym miejscem jest Wyszehrad. Dawna siedziba władców Czech, na której terenie znajduje się kilka kościołów i cmentarz, jest obecnie przede wszystkim parkiem z dominującą funkcją rekreacyjną. Znajdują się tam restauracje i kawiarnie, sklepy z pamiątkami, place zabaw, siłownie na wolnym powietrzu, a nawet korty tenisowe. Ale nadal to bazylika z wieloma pięknymi dziełami sztuki i cmentarz z grobami wielu wybitnych Czechów są tymi miejscami, dla których warto Wyszehrad odwiedzić.

W każdym razie cztery dni to na Pragę za mało.